Bij Wilde Raven (Arnhem) verscheen in 2016: Omstreden moderniteit. Over de gemeenplaats ‘Dat is niet meer van deze tijd’
In Omstreden Moderniteit laat Marin Terpstra zien dat de moderniteit zelf wezenlijk omstreden is. Het koningshuis, religie, zwarte Piet. Zomaar wat dingen waarover we vaak de gemeenplaats “dat is niet meer van deze tijd” horen. De moderne tijd is geen maatgevende orde, maar een problematisering van de tijdsordening. De lezer kan opgelucht ademhalen: hij of zij hoeft helemaal niet met de tijd mee te gaan, want de vaststelling of iets wel of niet tot ‘deze tijd’ behoort, lijkt zelf de geest van de moderniteit uit te drukken.
Hoezo, ‘modern’? vraagt Terpstra zich dan ook af, reflecterend op de geest van de moderniteit. Een uitdrukking als “Dat is niet meer van deze tijd” verwijst naar een maatstaf – de tijd – die zou uitmaken wat wel of niet passend is. Maar de moderniteit is nu juist verbonden met het loslaten van elke ‘transcendente’ maatstaf die door iemand of een instelling kan worden vertegenwoordigd of belichaamd. Kortom, de gemeenplaats wijst op een volstrekt onmoderne manier van modern zijn.
In de moderne tijd, stelt Terpstra, zijn maatgevende begrippen ‘wezenlijk omstreden’ geraakt. Een interpretatiemonopolie is onmogelijk geworden. Concurrerende beschrijvingen van de maatschappij bestrijden elkaar. Kan een beroep op de tijdsgeest nog een uitweg bieden?
